Trip planning: het weer

Gepubliceerd: mei 2023, Update augustus 2023, Update december 2023 (rechter kolom, iPad: scroll naar onderen)

Er is een bijna gekmakende hoeveelheid Apps op de markt die allemaal het weer voor jouw volgende boottrip goed zeggen te voorspellen. Ook ‘vergelijkingen’ in botenbladen komen vaak niet verder dan een, niet altijd volledige, beschrijving van zo’n App en wat ie kost. Daar word je dan ook niet veel wijzer van. Tijd voor een poging om de spaghetti uit elkaar te trekken en het voor de gebruiker begrijpelijk te maken.

1. Welke gegevens heb je nodig?
Begin niet met kijken wat er allemaal op de markt is. Kijk eerst naar welke informatie je doorgaans nodig hebt voor de tochten die je maakt. Als je een meerdaagse zee passages gaat doen dan is die behoefte anders dan die voor binnenlandse vaarreizen.
Tussen die twee uitersten in zit de mix van kustvaart en binnenlands gebruik waarbij je er van uit kunt gaan dat je vrijwel altijd een gsm-dataverbinding ter beschikking hebt. De informatie die je bij dat gebruik nodig hebt voor de route die je gaat varen zijn dan;
• Windrichting en kracht, plus pieken,
• Golfhoogte, interval en richting,
• Stromingsrichting en snelheid,
• Getijden en actuele hoogte,
• Zichtafstand/mist,
• Neerslag/onweer,
• Temperatuur,
• Actueel weer op de route, te vergelijken met de voorspelling.

Kanttekeningen
De toevoeging ‘voor de route’ is belangrijk omdat er maar weinig Apps zijn die een overzicht geven langs de hele route en dan ook nog rekening houden met de snelheid waarmee je die route aflegt. Je kunt bij het ontbreken daarvan een aantal weerstations op de route te ‘prikken’ en die allemaal apart te bekijken op tijdstippen dat je er voorbij denkt te komen. Dat is behoorlijk omslachtig. Een routeplanningsfunctie is niet zo belangrijk als je voornamelijk binnenlandse reizen maakt want dan hoef je geen rekening te houden met golfrichting/hoogte, getijdenstroming en de invloed van de wind daarop.
Als je meer dan een dag buiten bereik van een gsm-verbinding bent moet je via satelliet weerinformatie kunnen opvragen. Mocht je dat maar zelden of voor korte tijd nodig hebben dan kun je ook via de relatief goedkope Garmin In Reach Mini2 een basic weerbericht via satelliet opvragen tegen een laag tarief.

2. Klopt het weerbericht?
De volgende stap is om te kijken naar de meest betrouwbare weermodellen. Bij het voorspellen van weer draait het er immers om of het weerbericht klopt met de werkelijkheid. Een onderzoek met een vergelijking tussen voorspelling en het echte weer heeft gestaan in het blad Cruising van juni 2022. Het artikel is geschreven door een meteoroloog die lang als weervoorspeller heeft gewerkt. Als het meest betrouwbaar c.q. het minst onbetrouwbaar, komt uit zijn onderzoek het ECMWF-model naar voren. Dat model wordt ook veel gebruikt in allerlei Apps en webapplicaties. Het GSF-model wordt ook vaak gebruikt maar dat model komt als duidelijk minder betrouwbaar uit de vergelijking. Het model van het Britse ‘Met Office’ is bijna net zo betrouwbaar als het ECMWF-model. Wellicht dat uit vergelijkbare onderzoeken net iets andere resultaten komen maar je kunt er van uit gaan dat je met een voorspelling gebaseerd op ECMWF of UK Met Office goed zit. In geval van twijfel doe je er verstandig aan meerdere modellen te vergelijken. Een vergelijkingsfunctie in de App of webapplicatie is dan handig: dan kun je in één oogopslag de verschillen zien. Ga in geval van twijfel altijd van de minst gunstige voorspelling uit.

Updates en tijdsperiode.
Het is, zeker bij wisselvallig weer, belangrijk dat je regelmatig updates van de voorspellingen krijgt. Gratis beschikbare informatie heeft vaak een lage update interval terwijl de betaalde versie van hetzelfde model vaker een update geeft. Naast frequentie van updates is ook de tijdperiode afhankelijk van het bedrag dat betaald wordt. Gratis versies projecteren het weer vaak in periodes van drie uur terwijl de betaalde versie het vaak per uur aangeeft zodat je makkelijker kunt plannen om een bui of slecht zicht te omzeilen door iets eerder of later weg te gaan. Voorspellingen worden vaak een paar dagen vooruit gedetailleerder gedaan omdat het weer dan met meer zekerheid te voorspellen is. De meeste modellen kunnen 10 dagen vooruitkijken. Die lange termijn voorspellingen hebben dan een grote foutmarge en vaak een drie uur tijdinterval.

Bij voorspellingen is het ook belangrijk om te kijken naar het grid, de afmetingen waarbinnen de voorspelling wordt gedaan. Bij ECMWF is dat 9 x 9 kilometer. Bij GFS wordt vaak een grid van 22 x 22 kilometer gebruikt en omdat het gratis is wordt het veel gebruikt in Apps. Het Britse Met Office heeft een grid van 2 x 2 kilometer voor een gebied direct rondom Groot Brittannië. Als het grid fijnmaziger is wordt het ook meer specifiek: de regenbui gaat je dan net voorbij terwijl in een groot grid lijkt of de regenbui toch komt. Ook hier geldt: een fijnmaziger grid maken kost meer geld.

Uitleggen van de voorspelling.
Bij het lezen van de voorspellingen moet je in de gaten houden dat voorspellingen over een bepaalde periode (uur of drie uur) in een bepaald grid (kleine afmeting, grote afmeting) altijd een gewogen gemiddelde zijn van een veel gedetailleerder weerbeeld binnen die tijd en dat gebied. Daardoor komt er in de praktijk altijd afwijking van de voorspelling voor  Als er heel stabiel weer over een groot gebied is zullen die afwijkingen kleiner zijn, bij wisselvallig weer zullen die verschillen groter worden.
Windsterkte wordt in twee waarden weergegeven: de normale windsterkte en de windvlagen. Die windvlagen worden op open water niet geremd door bebouwing dus ga er van uit dat dat de windkracht is waarmee je onderweg te maken krijgt. Ook windvlagen worden als gemiddelde over een bepaald tijdinterval weergegeven. Je moet dus niet raar kijken als de windvlagen op b.v. 17 knopen worden voorspeld terwijl je op de windmeter onderweg momenten hebt dat de windsterkte 25 knopen is. Maar of de voorspelling goed was kun je zien door in je plotter een tijdmeting mee te laten lopen van de ware windsterkte over een periode van b.v. een uur (als die functie op de plotter zit tenminste). Dan zou het gemiddelde van die meting ongeveer moeten kloppen met de voorspelling.
Eenzelfde effect zie je ook bij golfhoogte en richting. De opgegeven golfhoogte en richting is een samenvoeging van tot wel zes verschillende waarden van deining. Het meest dominante effect van de optelsom van die zes zie je als voorspelling maar het kan zijn dat de onderliggende deiningen best stevig zijn en uit verschillende hoeken komen waardoor je een door elkaar lopend patroon van golven krijgt vaak aangeduid als ‘confused seas’. De golfhoogte zelf is het gemiddelde van de hoogste 1/3 van de golven. Dat geeft al aan dat er dus hogere en lagere golven in zullen zitten en dat dit ook binnen de grid en het tijdstip kan verschillen. Stel je er dus op in dat je af en toe hogere golven tegen komt dan worden voorspeld.
Controleer bij vertrek of het actuele weer klopt met de voorspelling, zeker als die voorspelling al een paar uur oud is.

3. De weerprogramma’s en Apps
Nu kun je als volgende stap gericht op zoek gaan naar de App of webapplicatie die het best bij jouw behoeften past en de beste en meest actuele voorspelling geeft. Per App kun je afvinken of die functies hebben die je nodig hebt, welk weermodel en versie daarvan (hoe vaak update, grid) erin zit en hoe het is om met het programma te werken. Dat laatste is niet onbelangrijk want gebruikersonvriendelijke software is vervelend werken ook al voldoet het verder aan alle eisen die je stelt. Kijk ook naar het prijskaartje van de verschillende opties die je na deze selectie over houdt. Hierna volgen drie voorbeelden van veel gebruikte Apps met een webapplicatie om je een beetje op weg te helpen.

Predict Wind: oceaan oversteek functionaliteit.
Er wordt voor grote, meerdere dagen durende, oversteken op zee vaak gebruik gemaakt van de professionele versie van de App Predict Wind. Die App kan heel veel, ook via satelliet, en lijkt daar erg goed in te zijn. De App en webapplicatie baseren zich op veel verschillende modellen waaronder het ECMWF model. Nadeel: de professionele versie van de App kost ongeveer € 100,- per maand. Er zitten veel meer mogelijkheden op dan die nodig zijn voor een kustreis dus lijkt de professionele versie van de App om die reden voor dat doel over de top. Predict Wind heeft ook een wat goedkopere ‘Standard’ versie voor ongeveer € € 60,- per maand waar wél een route weervoorspelling in zit maar die mist een aantal complexe functies voor grote oversteken. Maar het is goed die ‘Standard’ versie te vergelijken met Windy.com die voor € 20,99 per jaar meer functies biedt.

Windy.com: de favoriet voor een brede groep gebruikers.
De naam Windy leidt onmiddellijk tot verwarring want er zijn twee Windy Apps in de stores te vinden; Windy.com (rood logo) en Windy.app (blauw logo). De in deze regio veel gebruikte App is Windy.com met het rode logo. Voor € 21,- per jaar (3,50 per maand), heb je Windy Premium waarin alle functies zitten die bij punt 1. genoemd zijn. Daarbij heb je dan vier keer per dag een ECMFW en Uk Met Office (UKV) update (uitgewerkt per uur) en tot acht verschillende weermodellen die in één overzicht vergeleken kunnen worden. Klik rechts onderin op de rode menu button en scroll helemaal naar beneden; daar zie je wanneer de laatste update is geweest en de volgende komt per model. Op die plek kun je ook heel veel extra kaarten vinden o.a. waarop mist/zicht te zien is en regen/onweer, getijden, stroming, golven en deining (swell) tot op drie niveaus.
Met ingang van versie 40.1.0 van de App is de routeplanner niet alleen in de web-versie maar ook in de Windy App goed te gebruiken.  Zie de toelichting hiernaast/onder. Er is nog een beperking: met stromingsrichting (getijden) en snelheid wordt in die routeplanning geen rekening gehouden. Dat is wél cruciaal voor het plannen van een zeereis omdat stroom tegen golven een oncomfortabel  deel van de tocht oplevert. Je moet dus de overzichtskaart stroming of getijdenstroming binnen de App raadplegen, of een ander programma, erbij zoeken om het planningsplaatje compleet te maken. Een goed voorbeeld van zo’n App is Savvy Navvy (ook gebaseerd op ECMWF en een mix van modellen) die op haar beurt weer niets zegt over golfhoogte en richting dus die twee planningen moet je dan wel vergelijken. In de professionele versie van Predict Wind worden deze twee zaken in de nabije toekomst wél gecombineerd in één planner maar daar hangt dus een heel ander prijskaartje aan en moet je de afweging maken hoe vaak je tochten maakt waarvoor je dit soort complexere planningen maakt. 
De user-interface van Windy is wat ‘nurdy’ en vereist dat je wat tijd investeert om de complexere functies een beetje te gaan beheersen. 

Windfinder: goed, simpel, goedkoop, basic.
Windfinder is een op het GFS-model gebaseerde App die je voor € 10,- per jaar naar een beter voorspellings- en detailniveau kunt brengen (‘Superforcast’ per uur) dan de standaard GSF voorspelling per drie uur. Deze superforcast kijkt drie dagen vooruit, de gewone forecast 10 dagen. In deze App en webapplicatie zitten een aantal functies niet: geen routeplanning en geen zichtbeperkingen/mist. De superforecast lijkt in de praktijk minder betrouwbaar dan de ECMWF voorspellingen in de andere Apps. Verschillende modellen vergelijken is ook niet mogelijk. Er zit wel een mogelijkheid in het actuele weer te bekijken maar let op dat je alleen in hele kleine lettertjes kan lezen als die gegevens niet beschikbaar zijn en vervangen worden door de voorspelling. De actuele wind wordt -indien beschikbaar- wel beter weergegeven dan in Windy maar mist weer webcambeelden die in Windy wel zitten.. Als je slechts beperkt langere tochten op open water maakt en voor binnenlands gebruik is dit een prima bruikbare App. De App is simpel en overzichtelijk, gebruiksvriendelijk, nauwelijks studie nodig, maar er kan dus ook niet zoveel mee en haal altijd de zichtomstandigheden op in een andere App want ook op een binnenlandse rivier onverwacht dichte mist in varen is iets dat je liever wil voorkomen.

Tenslotte 

Dit waren een paar voorbeelden van Apps in verschillende categorieën van gebruik. Probeer de App van jouw keuze aan de hand van de eisen die jij er aan stelt een paar maanden uit: je kunt ze allemaal per maand betalen. Daarna kan je gemakkelijk wisselen naar een andere om de functies en het gebruiksgemak te vergelijken en te kijken wat het je waard is. Feit is wel dat de Apps en webapplicaties steeds slimmer worden en routeplanning steeds meer ondersteund wordt. Die functie maakt een hoop tijdrovend handwerk overbodig en je hoeft ook geen halve meteoroloog te worden. Gemak dient de mens. Maar bedenk dat voorspellingen er altijd naast kunnen zitten, ook de meest betrouwbare, c.q. de minst onbetrouwbare, modellen.